Akademik Veri Yönetim Sistemi
Tezin Türü: Doktora
Tezin Yürütüldüğü Kurum: Gazi Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, YABANCI DİLLER EĞİTİMİ ANABİLİM DALI, Türkiye
Tezin Onay Tarihi: 2019
Tezin Dili: Türkçe
Öğrenci: ALİYE GENÇ
Danışman: Perihan Yalçın
Özet:
Çeviribilim alanında yapılan çalışmalar 1970’li yıllardan sonra betimleyici çalışmalar üzerine gerçekleşmiş; bu doğrultuda nesnel veriler elde ederek bilim yapmanın gereği dile getirilmiştir. Sözkonusu kuramlar içerisinde yer alan “Erek Odaklı Çeviri Kuramı” nda, betimlenecek olgulardan, yani çeviri eserlerin kendilerinden bahsedilmiştir. Bu metinler gözlemlenebilir metinler olması nedeniyle çalışmaların çıkış noktasını oluşturmaktadır. Bizim çalışmamız da gücünü bu bilimsel bakış açısından alır. Benimsenen bu yaklaşım erek dil ve kültürüne yönelik bir çalışmayı beraberinde getirmiş; kültür olgusuna farklı bir açıdan yaklaşmamızı sağlamıştır. Kültür ile ilgili çalışmaların başında ise Halk Edebiyatı ürünleri yer almaktadır. Masallar toplumsal ve kültürel değerlerin nesilden nesile aktarımını sağlayan, toplumda birlik ve beraberliği inşa eden sözlü edebiyatın en güzel örneklerindendir. Bu anlamda kültür çalışmaları için doğru adrestir. Toplum üzerinde aktif rol oynayan, küçükten büyüğe hepimizin bildiği eserlerin incelenmesi ve değer yargılarının belirlenmesi bu noktada önem arz etmektedir. Kişiliğin, kimliğin, milli ve manevi duyguların yerleştiği, örf ve adetlerin, yeni yeni öğrenildiği bu yaş grubunda okutulan eserlerin incelenmesi birçok araştırmacı ve ebeveyn açısından da merak uyandırmaktadır. Öte yandan, masallar yeni nesillerin ilk eğitim araçlarıdır. Yabancı dil öğretiminde de kültürel içerikleri nedeniyle başvurulan kaynaklardandır. Yeni yaklaşımlar öğrenilen dili kendi kültürel bağlamında ele almayı gerektirir. Fransız dilinin inceliklerini ortaya koyan çalışmamız bu yönüyle de yabancı dil öğretimi alanında yapılan çalışmalar arasında yerini almaktadır. Çeviri-masal-kültür üçgeninde gerçekleşen çalışmamız Charles Perrault tarafından 1697 yılında kaleme alınan dünyaca ünlü Peri Masalları serisine ait dokuz masalı (Külkedisi, Kırmızı Başlıklı Kız, Çizmeli Kedi, Pamuk Prenses, Uyuyan Güzel,
vi
Püsküllü Prens, Parmak Çocuk, Periler ve Eşek Postu) ve Türkçe çevirilerini Erek Odaklı Çeviri Kuramı açısından incelemiştir. Bu doğrultuda masallarda yer alan tüm kültürel öğeler (alanda yapılan araştırmalar neticesinde daha önceden kategorize edilen gruplar dahilinde) incelenmeye alınmış, yabancı kültürün erek kültüre nasıl aktarıldığı çözümlenmiştir. Masallar kendi içlerinde ve birbirleriyle kültürel açıdan değerlendirilmiş, hangi masalın kültürel anlamda en çok veriye sahip olduğu belirlenmeye çalışılmıştır. Farklı dört çevirmen tarafından oluşturulan erek metinlere, çeviri sürecinde kullanılan çeviri strateji ve teknikler açısından da açıklık getirilmiştir. Bu noktada Mona Baker ve diğer çeviri stratejilerinden faydalanılmıştır. Çevirmen kararları ele alındıktan sonra her erek metin kendi içinde Toury’in öne sürmüş olduğu « Yeterlilik » ve « Kabul edilebilirlik » ekseni doğrultusunda değerlendirilmiş; kaynak dile yakın olan çeviriler yeterli, erek dil ve kültürüne yakın yapılan çeviriler kabul edilebilir çeviri olarak adlandırılmıştır. Yapılan çeviri eleştirisi, çeviribilimin aktif olgularından, uygulamaya yönelik çalışmaları içinde barındıran bir alandır. Amacının yanlış aramak olmadığı, kültürel geçişlerin erek dile nasıl aktarıldığı sorunsalından yola çıkarak oluşturulan çalışmamız, karşılaştırmalı çözümleme tekniği ile gerçekleştirilmiştir. Sonuç olarak, Fransız yazar Perrault’nun masallarında 17.yy. Fransa’sını birçok açıdan yansıttığı, çevirmenlerin genelinin erek dil ve kültür eksenine yakın çeviri anlayışını benimsediği, sözkonusu kültürel unsurların aktarımında da bu anlayışın etkin güce sahip olduğu sonucuna varılmıştır.
Anahtar Kelimeler : Çeviri, masal, kültür, kültürel unsurlar, çeviri eleştirisi